Spéciale Belge Ale is een bier met een traditie van meer dan 100 jaar. Het is een reactie op de opkomst van de pilsbieren (bieren van lage gisting) door Belgische brouwers. Dat waren in die tijd streekbierbrouwers die vooral bieren van hoge gisting, spontane gisting of gemengde gisting brouwden. Deze nieuwe bieren kregen de naam “Bière Belge”, “Belge”, “Spéciale Belge”, “Speciale” of “Ale”.

Vandaag zijn er nog vier erkende producenten die Speciale Belge Ale brouwen, nu Ginder Ale, Speciale 1900 en Op-Ale verdwijnen: Brouwerij Palm, met Spéciale Palm, Brouwerij De Koninck, met het Bolleke, Brouwerij De Ryck, met de Special De Ryck, Brouwerij Contreras, met Tonneke en Brouwerij De Poes met Speciale De Poes. Deze producten dragen het Vlaams erkenningslabel STREEKPRODUCT.be en kunnen bogen op een rijke traditie.

Amber oogt klassiek, blond modern

De verdere vermindering van het aantal Spécial Belge-bieren is het gevolg van de mode, die ook in de bierwereld geldt, stelt Frederik De Vrieze van Brouwerij Contreras in het Oost-Vlaamse Gavere: “Na de opgang van de Spéciale Belge-bieren, kwam er sinds de jaren 90 van de vorige eeuw een grotere belangstelling voor witbieren en nadien voor fruitbieren. Momenteel zijn de blonde bieren erg in de mode.” Smaakvoorkeuren veranderen nu eenmaal, maar volgens Ann De Rijck van Brouwerij De Rijck in het Oost-Vlaamse Herzele is ook kleur belangrijk. “De amberkleur van Spéciale Belge wordt vandaag geassocieerd met klassiek, de blonde kleur oogt modern.”

Amberkleurige bieren als Palm, het Bolleke, Tonneke en Special De Rijck hebben vandaag een erg trouw cliënteel. Het situeert zich eerder bij babyboomers en generatie X maar niet uitsluitend. Ann De Rijck: ”Jeugdhuizen en jeugdbewegingen zijn ook heel overtuigde liefhebbers van dit bier. Vaak nemen ze de traditie van de vorige generaties over.” En gelijk hebben ze volgens haar. “ Het is een aangenaam doordrinkbier met een laag alcoholgehalte en vol van smaak.”

Ook in Antwerpen, waar de Special De Koninck nu officieel “Bolleke” heet, zet Brouwerij De Koninck in op verjonging. En met succes, brouwer Sven Dekleermaeker ziet een mooie toekomst voor het amberbier. “Jongeren smaken het kwaliteitsvolle bier en vinden een lager alcoholgehalte een plus.” Bovendien heeft het “Bolleke” een sterke lokale link kunnen behouden met een eigen stadsbrouwerij.

Trouw aan traditie

De overgebleven brouwers van Spéciale Belge blijven geloven in de kwaliteit van hun bier. Ann De Rijck: “Het is niet meer zoals vroeger een belangrijke omzetmaker voor ons. We hebben ons assortiment door de jaren verder uitgebreid, maar we blijven dit product aanbieden omdat het echt onze traditie is. We zijn hier uit gegroeid.” Bij Contreras klinkt hetzelfde verhaal.

Ook bij Palm heerst een positieve ingesteldheid. Peter Buelens, manager pr & communicatie: “De exponentiële groei aan biersoorten en het sterk gewijzigd horecalandschap liggen mee aan de basis van het feit dat het segment van amberbieren een stuk heeft moeten inleveren. De te verdelen koek is verkleind en het aanbod is vergroot.” Bij marktonderzoek vindt de consument ‘amber’ nog steeds een lekker bier, weet Buelens. “De voordelen van dit biertype binnen het rijke bierportfolio zijn legio, met een courant alcoholpercentage is dit amberkleurig en gefilterd bier van hoge gisting verfrissend en het biedt veel aroma.”

Afhankelijk van het moment en de situatie heeft de klant keuze te over: van laag alcoholisch tot degustatiebieren met meer alcohol. Amberbieren, die niet zwaar in alcohol zijn, hebben daarbij zeker een plaats in het mooi assortiment speciale bieren dat België rijk is. Voor elk moment een passend bier dus.

Buelens schetst ook graag de internationale context van Palm. “De rol van Palm is nog verre van uitgespeeld. Niet in België, waar elk jaar alleen al meer dan 10 miljoen ‘Palmkes’ worden verkocht en evenmin in het buitenland waar een veelvoud van het Belgisch volume wordt verkocht. Er is immers nog altijd veel potentieel op markten waar consumenten nog niet zozeer geëvolueerd zijn richting zware speciaalbieren. Ik denk aan Azië en Afrika. In bijvoorbeeld Japan worden we sinds kort in 1.100 supermarkten verkocht! Maar ook bij ons heeft Palm dus nog steeds zijn plek. De slogan ‘Waar Brabant trots op is’, is bij ons nog altijd van toepassing.“

Het tij zal weer keren

Vroeg of laat zal de voorkeur van de Belgische consumenten wel draaien en zullen amberkleurige Spéciale Belge-bieren opnieuw aan populariteit winnen, menen de brouwers. De liefhebbers van Op-Ale en Ginder-Ale, die vooral te vinden zijn in de streek van Merchtem en Opwijk, hebben zeker nog vier brouwers in Vlaanderen die dit biertype kunnen leveren.

Het Steunpunt Streekproducten van VLAM spant zich in om dit gastronomisch biererfgoed te promoten. Jo Van Caenegem, consulent van het Steunpunt Streekproducten: ”Wij zijn heel blij dat er nog volhardende producenten zijn die tradities in ere houden voor de volgende generaties. Zij zullen op hun beurt de authenticiteit van deze bieren zeker appreciëren.”

Het Steunpunt neemt de Spéciale Belge-bieren mee in zijn communicatie naast de andere traditionele bieren zoals oude geuze of Vlaams roodbruin bier en alle andere erkende traditionele streekproducten. Daarbij wordt ook de link gemaakt met gerechten. Van Caenegem geeft alvast enkele tips: “Spéciale Belge-bieren kan je perfect serveren aan tafel. In dit seizoen denk ik aan witloof, fazant, konijn maar ook aan varkensvlees of kaas. Maar je kan er ook mee koken, beter nog dan met een blond bier.”